Woordmelding begroting 2019

Voorzitter,

Een jaar geleden begon de Partij van de Arbeid Brunssum haar betoog met de hoop dat, na een kille, politieke Brunssumse winter, het voorjaar nieuw enthousiasme zou brengen. Na de verkiezingen van afgelopen maart zou de nieuw gekozen gemeenteraad immers een fris en enthousiast gemeentebestuur moeten formeren.

Uiteraard zagen wij toen bij dat ‘fris en enthousiast gemeentebestuur’ een rol voor de Partij van de Arbeid Brunssum weggelegd. En die rol die nemen wij voorzitter. Ook vanuit de oppositie. Of misschien wel juist vanuit onze oppositierol. Want 1 ding heeft deze coalitie in ieder geval goed gezien: De raad moet meer in positie komen!

Voorzitter,

Dat is de vanzelfsprekende reden dat de Partij van de Arbeid Brunssum meteen na de verkiezingen afgelopen maart het gesprek is aangegaan met de informerende en formerende partijen. Alleen door het gesprek aan te gaan, kun je immers invloed uitoefenen op de toekomst van Brunssum. Zwijgen en stilzitten is geen optie. Als je een visie hebt, dan dien je daarvoor uit te komen. Wij vroegen dan ook op de 3 voor ons belangrijkste gebieden om de visie van onze gesprekspartners.

• Als eerste wilden wij weten welke visie er op de gemeentelijke financiën is. Een stabiele en sluitende begroting is immers een must als je een duurzaam, zelfstandige gemeente wilt zijn;
• Het tweede onderwerp betrof de visie op het voortgezet onderwijs in Brunssum. Daarmee heb je het immers over de toekomst van onze jeugd, de toekomst van onze gemeente;
• En als derde verlangden wij visie voor de Brunssumse Oostflank. Daar waar wat ons betreft nog steeds het grootste arbeids- en ontwikkelpotentieel voor de hele regio Parkstad of zelfs Zuid-Limburg ligt.

Vooruitkijken

Tot zover het terugkijken. Visie gaat over vooruitkijken. Op de 3 hiervoor genoemde onderdelen hebben wij het overtuigende antwoord nog niet gehoord. Daarom komen die 3 onderwerpen in de rest van dit betoog terug. Het blijven wat ons betreft namelijk belangrijke onderwerpen. U mag van ons verwachten dat wij de handschoen ook hier op zullen pakken. Immers, zoals de coalitie zelf ook aangeeft: De raad moet meer in positie komen!

Kunt u ons daarom op het laatste van de eerdergenoemde 3 punten, aangeven wanneer u met een visie komt over de invulling van de Brunssumse Oostflank? En kunt u ons ook aangeven op welke manier de gemeenteraad hier nog actief bij betrokken zal worden? Over hoe de gemeenteraad actief betrokken wordt bij het voortgezet onderwijs, willen wij u alvast op weg helpen en zullen wij later een motie indienen.

Voorzitter,

Waar begrotingsvergaderingen over het algemeen erg lang duren, kunnen we vandaag in een paar uurtjes klaar zijn. Meestal gaan begrotingsvergaderingen namelijk over pijnlijke bezuinigingen of de manier waarop we onze spaarzame centen het beste kunnen verdelen.

Vandaag ligt er echter een begroting voor waar geen wolkje aan de lucht is. Er zijn geen bezuinigingen nodig. En zelfs voor extra wensen blijken we nog een paar honderdduizend euro over te hebben. Het kan niet op! Of toch, voorzitter?

Want wie nog een keer goed naar de cijfertjes kijkt, ziet onder aan de staatjes voor de jaren 2019 tot en met 2022 inderdaad allemaal nulletjes staan. Dat betekent een sluitende begroting dus! Maar kijk je 1 regeltje hoger, valt al snel op dat er hoge bedragen uit de algemene reserve worden geput. Op een begroting van ongeveer 100 miljoen euro vult men in het eerste jaar een tekort van ruim 3 miljoen euro en in het tweede jaar een tekort van ruim 1 miljoen euro simpelweg aan uit de algemene reserve. Zonder na te denken over bezuinigingen, optimalisaties of het uitstellen van lopende zaken. Dat is niet hoe u en ik thuis ons kasboekje bijhouden. En als we dat wel zouden doen, dan zou de schoenenkast van Merle inmiddels alweer te klein zijn.

Financiën

En daarom ook voorzitter, pleit de Partij van de Arbeid Brunssum voor een evenwichtiger huishoudboekje voor de gemeente Brunssum. Beleid waarbij de raad en de burgers in een vroegtijdig stadium worden betrokken om zo tot een verantwoord kasboekje te komen. We worden daarom als raadsleden graag op meerdere momenten per jaar op de hoogte gesteld van de actuele financiële positie van de gemeente Brunssum. Maar er moet dan wel ook ruimte zijn om eventueel nieuwe kaders te stellen en om bij te sturen. Want alleen dan blijft Brunssum een gezonde en aantrekkelijke gemeente.

Want voorzitter, Brunssum is in trek! We kunnen met Mijn, Centrum voor medische zorg beschikken over prima voorzieningen op het gebied van zorg. We hebben in de Brikke Oave een nieuw cultureel centrum gevonden. Er staan nieuwe brede scholen in bijna iedere wijk. En eindelijk wordt er ook weer in ons winkelcentrum geïnvesteerd de afgelopen jaren. Stuk voor stuk investeringen die Brunssum een prettige gemeente maken om te recreëren, te werken én te wonen.

En om dat laatste, dat wonen, nog aantrekkelijker te maken kunnen wat ons betreft nu stappen gezet worden. Brunssum is namelijk interessant voor ontwikkelaars, bouwers en maatschappelijke partijen. Reikhalzend kijkt men uit naar de stukken grond in Brunssum waar nog gebouwd kan en mag worden. Zoals bijvoorbeeld de locatie waar de Brunnahal stond, waar vroeger de Tarcisius-school stond en waar vroeger basisschool De Opstap stond.

Visie

Dat vraagt om visie op welke woningbouw we op welke plek toe willen staan. De woningmarkt is immers aan verandering toe. Jongeren, die thuis weg willen, kunnen nog maar moeilijk een hypotheek krijgen. Daarbij helpt het dat zij in Brunssum nog steeds kunnen aankloppen voor een Starterslening. Maar zij blijven beperkt in hun keuze gezien de lage hypotheek die banken verstrekken en de hoge particuliere huurprijzen.

Onder andere voor die doelgroep zouden we in Brunssum goed moeten kijken naar welke woningen we gaan bouwen. Want als we vanaf nu alleen nog maar seniorenwoningen bouwen, zijn we over 5 jaar het Benidorm van Limburg en over 20 jaar een spookstad.

Wij stellen daarom – middels een motie – voor om te onderzoeken welke innovatieve woonvormen bij Brunssum passen. En dat zou wat ons betreft moeten gaan van Tiny Houses (kleine, duurzame woningen die voldoen aan een basisbehoefte) tot Meergeneratiehofjes (hofjes waar participatie het toverwoord is en buren naar elkaar omkijken; of je nu 19 of 109 bent). Door een grondige inventarisatie van behoeften en het zoeken van een noodzakelijk evenwicht tussen senioren- en jongerenhuisvesting, lost de druk op de woningmarkt op en zorgen we voor woningen die passen bij de toekomst. We zouden willen zien dat er een  brede marktconsultatie komt, waarbij potentiële ontwikkelaars hun plannen kunnen aanbieden voor de verschillende woningbouwlocaties. Al deze informatie moet landen in een evenwichtige visie op woningbouwontwikkelingen, die aan de raad wordt voorgelegd ter besluitvorming.

We dienen daarom een motie in over innovatieve woonconcepten met de volgende besluitpunten:

• Te onderzoeken welke innovatieve woonvormen bij Brunssum passen, waarbij gasloos, volledig duurzaam en cradle to cradle leidend is;
• Hierbij specifiek gekeken wordt naar Tiny Houses en participatieve woonconcepten, zoals Meergeneratiehofjes (bedoeld voor mensen van 19 tot 109 jaar).
• Om tijdens een brede marktconsultatie van potentiële woningbouwlocaties de gronden aan te bieden aan potentiële ontwikkelaars;
• Om de opgehaalde informatie te verwerken tot een evenwichtige visie op woningbouwontwikkelingen, en deze in de eerste vergadering na het zomerreces van 2019 ter besluitvorming voor te leggen aan de gemeenteraad;
• Indien er in de tussentijd zich een concrete ontwikkeling voordoet, de gemeenteraad hierover actief te informeren. Graag reactie van het college hierop.

Voorzitter,

En als we dan toch blijven bouwen aan dat Brunssum van de toekomst. Laten we dan vooral de menselijke kant van dat bouwen niet vergeten. Als we het hebben over de hiervoor genoemde Meergeneratiehofjes, dan zijn dat uitgelezen mogelijkheden voor bijvoorbeeld zorgbehoevenden en mantelzorgers om in elkaars nabijheid te kunnen wonen.

Nu nadenken over waar een zorgbehoevende bij gebaat is en welke voorzieningen er in de toekomst nodig zijn. Woningen, winkels en openbare gelegenheden, die toegankelijk, bereikbaar en herkenbaar zijn. We worden namelijk niet alleen ouder. Maar met de leeftijd komen ook een aantal haast onvermijdelijke kwaaltjes. Los van fysieke beperkingen door de leeftijd weten we bijvoorbeeld ook nu al dat het aantal mensen met dementie zal oplopen van 600 in 2015 tot 1000 in 2040. En hoewel Brunssum nu al te boek staan als de meest dementievriendelijke gemeenten van Limburg, zouden wij de dienstverlening en de zorg voor deze groep mensen nu graag al uitgebreid zien. We dienen daarom een motie in om Brunssum nog toegankelijker en toekomstbestendiger te maken.

Besloten zou dan kunnen worden om:

• Te onderzoeken of de gemeente de titel ‘dementie-vriendelijk’ kan behalen en hierover terugkoppeling te geven aan de raad;
• Deelname aan de gratis onlinecursussen omtrent dementie kan worden gepromoot, voor bestuurders, raadsleden, ambtenaren, ondernemers en burgers;
•  De link naar de website www.samendementievriendelijk.nl kan worden geplaatst op de gemeentelijke website.

Ook hier graag reactie van het College op.

Voorzitter,

We begonnen ons betoog met een korte terugblik, een financiële beschouwing en een blik op de fysieke omgeving van onze gemeente. Daar bleek al snel uit dat gebouwen vaak meer zijn dan alleen een stapel stenen. Dan heb je het over een ziekenhuis voor uitstekende zorg, een cultureel centrum voor broodnodig vermaak en een school voor vernieuwend onderwijs.

En dat laatste lijkt nog steeds een zorgenkindje te zijn. De PvdA Brunssum vindt de aanwezigheid en het behoud van voortgezet onderwijs in Brunssum een absolute meerwaarde. Zo niet een absolute must voor de gemeente Brunssum.

Het afgelopen jaar heeft LVO besloten het merendeel van de leerlingen te verplaatsen naar scholen elders. Al ruim voor die tijd werd er gesproken met de scholenstichting over het behoud van het Romboutscollege. Een en ander heeft geleid tot de opzet van de onderwijsvorm Compass, welke qua concept een groot succes is. Zoals ook bleek uit de presentatieavond, georganiseerd door de leerlingen. Maar tot op heden is er nog steeds geen definitieve duidelijkheid over de toekomst van ons voortgezet onderwijs. Ook weten wij als raad niet precies wat de heikele punten zijn in het overleg tussen het LVO en de gemeente.

Motie behoud voortgezet onderwijs

Wat zijn de eisen? Welke voorwaarden kunnen we stellen? Beperken we de discussie tot een stapel stenen of denken we ook aan het onlosmakelijk daarmee verbonden onderwijs? Kunnen we een intentieovereenkomst sluiten? Of wat valt er inderdaad te bespreken met een andere scholenkoepel? Is er al gesproken met andere scholenkoepels of is er al nagedacht over wat wel kan? Met deze motie wil de PvdA dat we als raad betrokken worden, dat we een mening mogen geven over wat wij vinden en wat het voortgezet onderwijs ons waard is. En als dan blijkt in december – als het voorstel van het college er ligt – dat het inderdaad onhaalbaar is, dan nemen we die beslissing over de toekomst van het voortgezet onderwijs als raad. Niet alleen het College. Breng ons in positie! Neem ons mee in de besluitvorming over dit belangrijke onderwerp, net zoals dat bij de openbare bibliotheek gedaan wordt.

De besluitpunten waar in de motie over het behoud van voortgezet onderwijs in Brunssum iets van gevonden kan worden luiden:

• Het college dient een actieve houding te nemen in het behoud van voortgezet onderwijs in Brunssum;
• in december 2018 met een voorstel inclusief dekking naar de gemeenteraad te komen om voortgezet onderwijs te behouden voor gemeente Brunssum.

Voorzitter,

Iets heel anders nu. Ik zou het kunnen omschrijven als klein leed en groot leed. Het kleine leed betreft de staat van onze openbare ruimte; bergen zwerfafval, welig tierend onkruid, onduidelijk onderhoud van onze verder prachtige groenvoorzieningen en aanhoudende overlast door hondenpoep. Middels een door ons gesteunde motie van de VVD, willen we met name zwerfafval en onkruid aanpakken. Maar ook daar trekken we de conclusie dat dat samen met onze burgers zal moeten. Dat blikje landt niet vanzelf in de goot. En na het verbieden van onkruidbestrijders kan de gemeente niet meer overal tegelijk de stoepen onkruidvrij maken tijdens groeizame zomers. Een beroep op onze burgers doen om op een verantwoorde manier met hun eigen en ons aller omgeving om te gaan, hoort er wat ons betreft dan ook bij.

En ook als het gaat over het achterlaten van en het niet opruimen van hondenpoep, ligt er een sterke verantwoordelijkheid bij de burger. Of eigenlijk meer specifiek bij de hondeneigenaars. Overlast door hondenpoep blijft jaar in jaar uit in de overlast-top 5 staan. We dienen daarom een motie in die niet meteen om meer handhaving en boetes schreeuwt. Maar we zouden graag zien dat een reeds eerder succesvol uitgevoerde bewustwordingscampagne nieuw leven in wordt geblazen.

We roepen het College daarom op om:

• Als pilot een bewustwordingscampagne, zoals Veilig Leefbaar Brunssum, te starten samen met een wijkteam;
• Hierbij te monitoren of het aantal klachten afneemt;
• Deze pilot te evalueren en terugkoppeling te geven aan de raad middels een raadsinformatiebrief, waarin met name het aantal klachten gemonitord is;
• Gelijktijdig te kijken naar eventuele andere oplossingen (door bijvoorbeeld in plaats van gras, struiken te plaatsen) om te voorkomen dat de openbare ruimte bevuild wordt.

En voorzitter, waar ik het zojuist had over klein leed. Staan wij nu met zijn allen op het punt dat wij het eventuele grote leed nog het hoofd kunnen bieden. Onze laatste ervaring met decentralisaties zijn namelijk niet echt gelukkig te noemen. En we staan aan de vooravond van een decentralisatie die nu al de grootste decentralisatie ooit in Nederland wordt genoemd; de Omgevingswet.

De oproep van de Partij van de Arbeid is daarom om deze klus gezamenlijk op te pakken. Samen met vroegtijdig participerende burgers en een actieve, betrokken gemeenteraad. Laten we er proactief mee aan de slag gaan en er niet pas op het laatste moment mee beginnen. Het is goed om de vorig jaar opgestarte trainingstraject voor de omgevingswet weer op te pakken.

We roepen het College in onze motie over de Omgevingswet daarom op om:

• Gekoppeld aan het ontwikkeltraject van de ambtelijke dienst met betrekking tot de omgevingswet, in samenwerking met de griffie een trainingsprogramma voor de raad te ontwikkelen zodat ook de raad kennis heeft van Omgevingswet, de veranderende werkwijze en de vereiste verandering in mentaliteit ten aanzien van ruimtelijke vraagstukken. En dit voorstel voor een gezamenlijk ontwikkeltraject voor te leggen aan de gemeenteraad; 
• in dit plan onder andere rekening te houden met de mogelijkheid om de gemeenteraad actieve invloed te geven bij het opstellen van de in het kader van de Omgevingswet op te stellen Programma’s.

Voorzitter en overige collegeleden,

Mede namens Merle van Leusden-Bruning en de grote steunfractie van de Partij van de Arbeid Brunssum wens ik u en het college veel succes bij het uitvoeren van de vandaag vastgestelde kaders. Er zullen nog genoeg uitdagingen op uw pad komen. Soms zult u het pad wellicht even kwijt zijn na de zoveelste kille, politieke nacht. Maar weet nu vast dat de Brunssumse gemeenteraad u met veel visie en enthousiasme de weg naar een duurzaam, gezond Brunssum kan wijzen. Wij staan immers al in de juiste positie!

Succes!

Nota bene: de uitgesproken tekst geldt.

20181113-HO-MvL-Betoog PvdA Brunssum bij Programmabegroting 2019