Betoog Haico Offermans tijdens Begroting 2023

Voorzitter,

Vorig jaar, tijdens de behandeling van de gemeentelijke begroting voor 2022, zag de wereld er nog heel anders uit. De Partij van de Arbeid Brunssum was nog een oppositiepartij. Merle van Leusden deed onze woordvoering en nam net het spreekwoordelijke stuur over met al haar goede ideeën voor Brunssum. En we leefden met zijn allen in de veronderstelling dat we nagenoeg alles op lokale of regionale schaal konden oplossen.

Inmiddels maakt de Partij van de Arbeid Brunssum onderdeel uit van een frisse, jonge coalitie, die Brunssum de komende jaren op een vernieuwende manier wil gaan besturen. Is Merle van de spreekwoordelijke stuurvrouw een bestuurder in de letterlijke zin van het woord geworden. Mag ik samen met mijn nieuwe fractiegenoot Vera namens al die Brunssumers, die op ons gestemd hebben, opnieuw waar proberen te gaan maken wat we beloofd hebben.

Maar helaas wel, voorzitter, in een wereld waarin sommige dingen ons overkomen. Waar geopolitieke gebeurtenissen duidelijker dan ooit een directe en ingrijpende invloed hebben op ons land, onze gemeente en op ieder huishouden.

En toch voorzitter…

Toch is de politieke, lokale realiteit misschien nog niet eens zo heel veel veranderd: De begroting van 2023 geeft net als die van 2022 geen grote zorgen; zowel op de korte als de lange termijn staat de gemeente Brunssum er in financiële zin prima voor.
Vorig jaar kampten we met de gevolgen en naweeën van een grote gezondheidscrisis. Dit jaar kan gesteld worden dat het gevoel van leven in crisis, met alle onzekerheden en onrechtvaardigheden die daarbij horen, nog steeds bestaat.

En dus roeien we voort met de riemen die we kregen. De begroting voor 2023, stond voor een belangrijk deel al in de steigers op het moment dat de nieuwe coalitie het roer overnam. De koers kon op zo’n korte termijn, slechts voorzichtig bijgesteld worden. En nogmaals…de noodzaak voor drastische koerswijzigingen bestaat ook niet. Juist als de storm het hardst is en de golven het hoogst, is koersvastheid van het grootste belang. In tijden van crisis, kiest de Partij van de Arbeid er daarom samen met de huidige coalitie voor om niet ineens lijnrecht tegen de reeds aankomende golven in te gaan varen. We geven elk slechts een klein tikje aan het roer. En zetten zo gezamenlijk de koers vooruit uit.

Maar voorzitter,

Toch zien we dat niet iedereen en alles het hoofd boven water kan houden. Daar waar het ons als gemeente lijkt te lukken, vinden wij het als Partij van de Arbeid belangrijk om te kijken waar we onze inwoners of onze omgeving, die het niet uit zichzelf redden, te helpen.

Kijken we naar onze inwoners zien we dat zij al enkele maanden allemaal, geen uitzondering daargelaten, te maken krijgen met sterk stijgende kosten. Torenhoge inflatie door stijgende energie- en brandstofkosten, duurder wordende kleding en voedingsproducten.

En laten dat nou net allemaal essentiële producten zijn, waar je nooit tussen zou moeten hoeven kiezen. Het kan wat ons betreft niet zo zijn dat op het moment dat de energiekosten stijgen, mensen een maaltijd over moeten slaan, of geen nieuwe winterjas kunnen kopen! En andersom, voorzitter, mag het toch gewoon niet gebeuren dat iemand een winterjas voor zichzelf of de kinderen koopt en vervolgens de verwarming niet meer aan kan zetten, omdat anders de huur niet meer betaald kan worden?!

Wat ons betreft komt er daarom vanuit de gemeente op zo kort mogelijke termijn een helpende hand aan alle inwoners van Brunssum en in het bijzonder aan hen, die het hoofd nu al nauwelijks boven water weten te houden.

Als u het ons vraagt, besluiten we als gemeenteraad unaniem om het Coronanoodfonds, dat we de afgelopen jaren succesvol hebben ingezet om de ergste pijn te verzachten, omvormen naar een crisisfonds waar ook aanspraak op gemaakt kan worden als de energiecrisis mensen boven het hoofd stijgt. Hiertoe dienen we als coalitie een amendement in dat zo spoedig mogelijk in werking zou moeten treden.

Voorzitter,

Daar bovenop ziet de Partij van de Arbeid graag dat meer mensen de mogelijkheid krijgen gebruik te maken van de door het Rijk en de gemeente beschikbaar gestelde regelingen. Te denken valt daarbij aan de in onze gemeente reeds geldende regelingen voor minimabeleid en de vanuit het Rijk beschikbaar gestelde energietoeslag. Deze regelingen zijn nu beschikbaar voor onze inwoners, die rond moeten komen met een inkomen tot 120% van het minimuminkomen. Dat kwam enkele jaren geleden nog neer op zo’n 8% van de huishoudens.

Daarmee valt een belangrijke groep echter tussen de wal en het schip. Brunssum kent namelijk ruim 40% huishoudens met lage koopkracht. Zij hebben een inkomen boven het sociaal minimum, een deel van hen zelfs boven de 120% van het sociaal minimum. Maar daarmee komen voor hen alle gemeentelijke minimaregelingen te vervallen. Zij ontvingen daarmee de incidentele energietoeslag van € 1.300,- van het Rijk niet. En het lijkt erop dat ze ook voor de aanpak energiearmoede buiten beeld blijven. Netto houden deze huishoudens op dit moment minder over dan zij die net onder die 120% van het minimuminkomen blijven.

De Partij van de Arbeid Brunssum vraagt daarom aan het College om uit te zoeken hoe groot de extra groep huishoudens en inwoners is, die we zouden kunnen helpen als we alle minimaregelingen beschikbaar stellen tot 130% in plaats van 120% van het sociaal minimum. Middels de uitwerking van deze motie, moet daarna ook duidelijk worden hoeveel geld dit sociale gebaar de gemeente zou kunnen gaan kosten. Zodat de gemeenteraad een zorgvuldige afweging kan maken tussen extra euro’s en bespaard leed

Tegelijkertijd wenst de Partij van de Arbeid dat zij die in acute nood verkeren en al in een schuldhulpverleningstraject terecht zijn gekomen, geholpen worden. Dat kan al door een klein gebaar, als je het ons vraagt. Maak het hen bijvoorbeeld mogelijk om 2 maanden per jaar de aflossing van hun schulden op pauze te zetten. Op die manier hoeft een schuldenaar zich in de zomerse vakantieperiode of tijdens de winterse feestdagen even niet schuldig te voelen. Hij of zij kan dan zonder een beroep te moeten doen op een regeling, zelf voor een klein extraatje zorgen. In de wetenschap uiteraard dat het een vrijwillig gekozen pauze betreft en daarmee het schuldhulpverleningstraject met evenzoveel maanden verlengd zal worden.

Wat ons betreft is het echter de keuze tussen eigen verantwoordelijkheid en eigen initiatief aan de ene kant en aan moeten kloppen voor een voorliggende voorziening. Uitstekende initiatieven. Stuk voor stuk. Maar de eigenwaarde van onze inwoners… schuldenaars… mensen… zal pas echt groeien als ze minder afhankelijk worden en op een moment dat ze zelf kiezen, dat hele kleine beetje extra kunnen doen. Een motie om de mogelijkheid tot een aflospauze mogelijk en beter bekend te maken, krijgt u vandaag namens de Partij van de Arbeid Brunssum aangereikt.

Voorzitter,

Zoals u van de Partij van de Arbeid Brunssum mag verwachten, plaatsen we ‘de mens’ op de eerste plaats. Ik heb daartoe zojuist een aantal van onze voorstellen gepresenteerd.

De Partij van de Arbeid Brunssum is echter van mening dat ook de gemeente zich soms zelfstandiger en minder afhankelijk kan opstellen. Hiertoe dienen we een drietal moties in vandaag. Ik zal ze kort toelichten om aan te geven waarom wij ze zo belangrijk vinden voor een duurzaam zelfstandig Brunssum.

Het heeft allemaal te maken met de manier waarop wij als gemeente omgaan met de natuur, duurzaamheid en de maatschappelijke verantwoordelijkheden, die wij als gemeentelijke overheid hebben te nemen. Het is simpelweg aan ons om het goede voorbeeld te geven, zodat onze inwoners zich daaraan op kunnen trekken.

Dat begint wat ons betreft met ons gemeentelijk vastgoed, waaronder zeker ook de schoolgebouwen vallen. We begrijpen als geen ander dat de energietransitie geen gemakkelijke klus is. Tegelijkertijd vinden wij de zonnepanelen op de Rumpenerhal nog lang niet genoeg. Ook de overige gemeentelijke gebouwen verdienen een gedegen plan van aanpak. Een aanvalsplan wat ons betreft.

Voorzitter,

Geen achteruit lopen meer om alle risico’s uit te kunnen sluiten. Maar vooruit verdedigen richting het doel dat bereikt dient te worden. De aanval is immers de beste verdediging. We verzoeken het College om met een aanvalsplan te komen, waaruit blijkt wat de huidige energetische staat van alle gemeentelijk vastgoed is en op welke manier we dat de komende jaren versneld willen gaan verduurzamen. Te denken valt daarbij bijvoorbeeld aan het reeds bestaande initiatief Schooldakrevolutie om scholen te verduurzamen. Of aansluiting bij een te ontwikkelen regionaal energiebedrijf om zo de afhankelijkheid van bijvoorbeeld Rusland te verkleinen.

Snelle winst valt er bijvoorbeeld ook te halen door hittestress te lijf te gaan. Recent onderzoek toonde al aan dat het centrum van Brunssum vanwege het groot aandeel bestrating te maken heeft met het effect van een ‘hitte-eiland’. Door meer bomen te planten kan dit tegengegaan worden. Doe dit wat ons betreft niet alleen in het Centrum van Brunssum, maar maak ‘groen’ en ‘blauw’ een belangrijke paragraaf in alle nieuw te ontwikkelen of te transformeren gebieden in Brunssum.

Plant meer bomen!

En zoek bijvoorbeeld de aansluiting bij het ‘1 miljoen bomen plan’ van de Provincie Limburg of een ander initiatief zoals Plan Boom van het IVN. Door gezamenlijk expertise en inkoop valt ongetwijfeld voordeel te halen. De Partij van de Arbeid Brunssum dient een motie in die hiertoe oproept. Brunssum is immers al mooi groen. Laten we dat zo houden. En laten we dat versterken. Vergroening kent vele voordelen.

En ook als we kijken naar de manier wij opdrachten aangaan, of aanbestedingen opstarten, kunnen we als gemeente nog meer en nog vaker volgens het principe van de 3P’s handelen. Voor veel mensen nog bekend als People, Planet en Profit. Maar wat ons betreft staan die voor People, Planet en Prosperity. We zijn verheugd recent te hebben mogen vernemen dat er een nieuwe inkoopregisseur wordt ingeschakeld door de gemeente Brunssum. We wensen hem alle succes bij het tot uitvoering brengen van zijn ideeën voor de inkoopprocessen van de gemeente Brunssum. Om hem daarin de juiste kaders mee te geven, zoals de gemeenteraad van Brunssum die hopelijk wil stellen, hebben wij een motie opgesteld waarin we het College verzoeken een actieplan op te stellen voor Maatschappelijk Verantwoorde Inkoop. Waarbij niet de meeste gunstige prijs leidend is, maar het effect op het verbeteren van welzijn van mens, dier en milieu.

En voorzitter,

Omdat wij best begrijpen dat wensenlijstjes altijd geld kosten, verzoeken wij het College tevens om meer en vaker werk te maken van de mogelijkheden die (Europese) subsidies bieden. Er zijn gigantische actieplannen inclusief bijbehorende subsidiemogelijkheden vanuit Europa, die nu vaak onbenut blijven. De reden? Uitgebreide aanvragen aan de voorkant en de logische uitgebreide verantwoording over wat er met het geld gedaan is aan de achterkant.

Maar voorzitter, daar tussenin zit waar het echt om gaat. Betere programma’s en/of projecten waar onze inwoners en onze gemeente profijt van hebben. Wat ons betreft mag dat best een kleine extra investering aan de voorkant en aan de achterkant waard zijn. Alleen dan kan een plan worden ingediend dat van een 7,5 wellicht weer een 10 kan maken! Dat is namelijk wat Brunssum en haar inwoners verdienen. En niets minder! Hebben we daar extra capaciteit of expertise voor nodig? Doen!

U ziet, voorzitter… Wij kunnen prima leven met de door het vorige College ingezette lijnen. Partij van de Arbeid Brunssum wil voortbouwen op wat er is, met respect voor wat er was. Met hart voor de mensen, hart voor onze omgeving en hart voor onze cultuur. Daarom ook was onze verkiezingsslogan ‘Met hart voor Brunssum.’

Daarbij gold en blijft wat ons betreft gelden dat we niet in beperkingen moeten blijven hangen, maar kijken naar mogelijkheden. We moeten vooruit!

Dank u wel voorzitter.