Betoog PvdA Begroting 2015

Betoog PvdA Brunssum begroting 2015

Voorzitter,
Begin dit jaar waren alle politieke partijen in Brunssum op pad met mooie plannen en ideeën voor de toekomst van onze gemeente. De gemeenteraadsverkiezingen stonden voor de deur en iedereen probeerde de burgers te overtuigen dat deze of gene partij de beste plannen voor Brunssum had. Daarbij waren veel overeenkomsten in de gepresenteerde programma’s te vinden, maar ook verschillen. De verkiezingsuitslag maakte het mogelijk het beleid in grote lijnen voort te zetten, maar er is hier en daar ook gekozen voor andere accenten.

Financiën

Het ging goed met de financiën van onze gemeente en er leek geld om nieuwe investeringen te doen in ons Brunssum. Maar in mei kwamen de donkere wolken alweer in beeld. Vanuit het rijk kwamen nieuwe besparingen, verminderingen en kortingen op tal van gemeentelijke budgetten en als gevolg daarvan moet ook Brunssum de komende vier jaar weer zo’n twee miljoen euro structureel minder gaan uitgeven. Dat doet pijn en dat zien we ook in de keuzes die vandaag voorliggen en die de komende jaren onze financiële ruimte zullen beperken.

Het is heel gemakkelijk om dan te zeggen: kijk naar Den Haag, daar doen ze het fout. Ze pakken ons en de burgers. Dat is een eenzijdige kijk op de zaken. Landelijk moet ook bespaard worden en daar zoekt men ook moeizaam naar mogelijkheden de kosten te drukken of inkomsten te genereren zodat ons land als geheel vooruit komt. Laten we liever naar onszelf in Brunssum kijken. Wat kunnen wij juist wel met en vóór onze inwoners bereiken.

Betere samenleving

Ondanks de financiële druk, hebben we nog steeds een mooie, financieel behoorlijk gezonde gemeente waar we elk jaar heel veel in werkgelegenheid, mensen en omgeving investeren. Zeker zouden we liever nog meer investeren en misschien meer ‘leuke dingen’ voor Brunssum willen doen, maar daar is nu heel weinig ruimte voor. We zullen moeten doen wat nodig is en daar een meerwaarde aan moeten geven door slimmer met onze bestaande budgetten om te gaan. Het gaat niet om meer geld, maar om beter, efficiënter en doordachter met onze gemeenschappelijke belangen en beurs om te gaan.
Daarbij is het doel om over enkele jaren een betere, gezondere samenleving Brunssum te hebben waar mensen met plezier, wonen, leven en werken. Dat beeld staat ons als Partij van de Arbeid voor ogen.

Hoe gaan we dat bereiken en wat willen we daarvoor gaan doen? In de gemeentelijke begroting staan tal van zaken opgesomd waar alle partijen zonder problemen achter kunnen staan. Maar er zijn natuurlijk ook punten waar we anders denken.

Duurzaamheid en robuustheid van de samenleving wordt bepaald door hoe mensen zich voelen en gedragen, daarbij zorgt de gemeente voor goede randvoorwaarden. Denk aan het leefklimaat, makkelijke verkeersverbindingen, voldoende werkgelegenheid voor alle inwoners, goede en toegankelijke maatschappelijke voorzieningen die tegemoet komen aan de vraag van de inwoners van Brunssum.

Prioriteiten

Als Partij van de Arbeid is onze eerste prioriteit het opkomen voor de kansen van de mensen die in de zwakste positie zitten. Denk aan kinderen zoals Henkie, die volwaardig moeten kunnen meedoen, ook als hun ouders of verzorgers het financieel niet breed hebben. Of denk aan de mensen zoals Fred met een beperking die hem hindert om volop deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Denk aan mensen zoals Jan die al lang buiten arbeidsproces staan en daar dolgraag weer in willen maar daarbij hulp nodig hebben. Kortom mensen die in de verdrukking zijn geraakt.
In al die gevallen moet de gemeente zich inzetten voor die mensen. We hebben met name daar via de decentralisaties ook nieuwe taken en middelen gekregen. Uiteraard hadden we graag meer geld voor die taken gehad, maar nu worden we gedwongen zelf na te denken en het beter te doen dan het tot nu toe gaat.

Als PvdA hebben wij er vertrouwen in dat wij dat als gemeente en gemeenschap Brunssum ook kunnen. De toekomst is maakbaar, zij het misschien iets minder dan sommigen denken. Zoals Joop Den Uyl, een groot leider van mijn partij ooit zei: het gaat om het gebruiken van de smalle marges in de politiek om bij te sturen, met als doel het grote gewenste effect te bereiken.

Onderwijs

Onderwijs is daarbij een heel bepalende factor voor de toekomst. Het schoolzwemmen dient wat ons betreft in Brunssum behouden te worden zoals het nu geregeld is. We hebben onze basisscholen wat huisvesting en voorzieningen betreft bijna op orde en de volgende grote uitdaging is het voortgezet onderwijs in Brunssum. Nu hebben we nog een goed Romboutscollege, dat zich verder moet verbeteren om op termijn op zijn eigen kwaliteiten te kunnen overleven. De bevolking krimpt immers en we willen in onze regio voldoende gespreid gevestigd voortgezet onderwijs houden. Samen met het Emmacollege, het Sint Jan en het Broekland in Hoensbroek hebben onze schoolgaande kinderen keuze vlakbij huis en dat moet behouden blijven.

Begroting 2015

Deze begroting is niet makkelijk in procedure gekomen bij de gemeenteraad. Uw college wilde de effecten van septembercirculaire erin meenemen en daardoor trad vertraging op. Vervolgens bleek dat de storing in de huisdrukkerij zo ernstig was dat er geen papieren exemplaren beschikbaar waren. De fracties hadden zodoende weinig tijd om alle informatie te lezen, te wegen en besluiten te nemen over of er overal in de begroting stond wat wij willen als raad. Onze vragen moesten snel gesteld en nog sneller beantwoord worden. Daarom was een extra vragenronde en commissievergadering noodzakelijk. In onze schriftelijke vragen hebben wij ook aangegeven dat we volgend jaar mogelijk een andere weg moeten bewandelen bij de begroting. Binnenkort spreken we in de auditcommissie over de wijze waarop de raad geïnformeerd wordt en hoe besluitvorming met name rond de jaarstukken zoals rekening, begroting en bestuursrapportages versterkt kan worden. De PvdA wil daar wel wat verbeteringen aanbrengen in lijn met wat wij in de vragen rond de begroting gesteld hebben.

Programmabegroting

Een ander probleem is dat we het zicht op de financiële achtergrond van onze besluiten een beetje kwijt zijn. Onze programmabegroting is steeds meer het formuleren van wat, hoe, waarom en waarmee we onze inhoudelijke doelen willen bereiken. Dat is goed en moet ook verder ontwikkeld worden. Het meten van de effectiviteit en vooral de koppeling tussen geld en doelen, is daarbij onvoldoende ontwikkeld of zelfs veel minder zichtbaar geworden. Daar moeten we in de toekomst weer nadrukkelijker aandacht voor hebben als raad, college en ambtelijk apparaat.

Leesbaarheid

Tot slot, de informatie in de programmabegroting moet niet alleen compleet, maar ook leesbaar en begrijpelijk zijn. Het klopt ongetwijfeld allemaal, want in de rekening en bestuursrapportages krijgen we heel weinig signalen van het tegendeel. Maar de begroting is bepaald geen makkelijke kost voor raadsleden, laat staan voor burgers en buitenstaanders. Er zal de komende jaren flink gewerkt moeten worden om een veel betere begroting aan de raad voor te kunnen leggen.
Alles overziende, willen we een motie indienen aangaande de business cases die ook de Partij van de Arbeid heeft ingediend om besparingen binnen de begroting te vinden. Nu staat hierin dat de effecten daarvan pas vanaf 2017 worden meegenomen in de begroting. Onzes inziens kunnen er ook al zaken op heel kort termijn aangepakt worden en daarom pleiten wij ervoor al in 2015 te starten met het binnenhalen van deze winsten ten bate van de gemeente.

Motie 1. PvdA aanpak business cases
De gemeenteraad van Brunssum, bijeen op 4 november 2014,

Overwegende dat:

• In de begroting is opgenomen dat de aanpak van de business cases zoals diverse fracties die aangedragen hebben voor bezuinigingen en besparingen op de gemeentebegroting voorzien is met hun uitwerking vanaf 2017;
• De raad van oordeel is dat een aantal business cases ook eerder al ingezet kunnen worden en dus de resultaten al eerder positieve invloed kunnen hebben op de gemeentelijke begroting;
• Deze snelle winsten ook zo snel mogelijk ten bate van Brunssum binnengehaald dienen te worden in 2015.

Besluit:

1. Het college op te dragen de business cases snel door te lichten en kansrijke en/of snel te realiseren plannen die gemeentelijke kosten drukken of inkomsten genereren ten bate van de begroting zo snel mogelijk in 2015 met de raad te bespreken;
2. Deze cases op te pakken en te effectueren zodat in 2015 de eerste vruchten geplukt worden;
3. Dat uiterlijk medio 2016 alle business cases uitgewerkt zijn en gestart.

En gaat over tot de orde van de dag.

Werkgelegenheid

Investeren in werk en werkgelegenheid zien wij als onze grootste opdracht. Niet voor niets heeft de aanpak van het Ei via het masterplan centrum de voortdurende aandacht van de PvdA. Winkels zijn niet alleen noodzakelijk om allerlei producten te kopen, maar ook grote werkgevers in Brunssum. Versterking van dat winkelaanbod geeft dus meer werkgelegenheid en er is dan meer te beleven in het centrum. Daar profiteert de horeca dan weer van. Tot slot wonen er veel mensen in datzelfde centrum. Nu zijn dat nog onevenredig veel ouderen. De bouw van nieuwe woningen, zowel koop als huur, moet wat ons betreft ook zorgen voor meer verscheidenheid in het centrum wat betreft leeftijd en gezinssamenstelling.

Centrum

Wij hopen ook dat de doorsteek van de Schiffelerstraat naar de Kerkstraat binnenkort aanvangt, waardoor het winkelaanbod toeneemt. We hebben versterking van het winkelaanbod in het centrum nodig. Hoe staat het met het binnenhalen van publiekstrekkers is dan ook onze vraag aan het college.
In het centrum zien we na jaren praten ook eindelijk de nieuwe Brikke-Oave verrijzen. Met de aanpak van het Lindeplein wordt de huiskamer van Brunssum na vele jaren wachten zichtbaar met een levendig Vijverpark als een groen hart in deze dichtbevolkte gemeente. Een pijnpunt blijft de weekmarkt. Volgens de begroting kost die onevenredig veel. Er zal serieus gekeken moeten worden hoe we hier een forse verbetering kunnen bereiken in kostenbesparing en versterking van kwaliteit. We hebben als raad al voldoende moties aangenomen over de markt, er moet nu actie ondernomen worden.

Herkenbaar stadsgezicht

Onze gemeente is heel compact gebouwd, maar mist een eigen smoel als je de bebouwde omgeving van Brunssum binnenkomt. Tijdens de formatie van de huidige coalitie werd door externe partijen hierop gewezen. Eerder waren we trendsettend wat betreft de aankleding van rotondes in deze regio. Wij zouden graag zien dat Brunssum bij binnenkomst aan bijvoorbeeld de hoek Dorpstraat-Prins Hendriklaan of bij de Emmaweg, een duidelijk herkenbaar gezicht heeft. Dat bedenk en doe je niet in een jaar. Dat is een langdurig proces waar je met veel partijen over moet praten, nadenken en tot uitvoering komen. Daarom willen wij met een motie de eerste aanzet op die weg geven.

Motie 2 Herkenbaarheid
De gemeenteraad van Brunssum, bijeen op 4 november 2014,
Overwegende dat bij het tot stand komen van het coalitieprogamma Werk meedoen en inzet, het programma voor Brunssum, is gebleken dat de uitstraling van Brunssum bij de entrees van de gemeente niet optimaal is, en dat:

• Hierdoor Brunssum zich niet echt onderscheidt als een trotse, zelfstandige gemeente;
• Deze toegangen tot Brunssum veel zichtbaarder de poort tot onze woon- werk- en leefgemeente dienen te zijn;
• Dit onderwerp een aanpak nodig heeft met veel betrokken partijen en een lange adem.

Verzoekt het college:
De raad voor de begrotingsbehandeling 2016 een voorstel te laten toekomen of en hoe dit onderwerp opgepakt gaat worden, inclusief een tijdpad voor realisatie en een kostenraming.
En gaat over tot de orde van de dag.

Vrijetijdsbesteding

Een andere ontwikkeling waar wij veel kansen zien voor Brunssum is een economie gebaseerd op de besteding van vrijetijd, de leisure. We hebben steeds meer tijd voor onszelf en dan willen we wat doen en beleven. De vestiging van een groot themapark zoals Nature Wonder World biedt veel kansen op groei voor onze regionale economie, werkgelegenheid en gemeentelijke inkomsten. De ondernemer die met deze plannen al heel ver gevorderd is wensen wij veel succes in de laatste fase om te komen tot de vestiging en uitbouw van dit park in Brunssum. Onze hele regio zal daarmee een Aufschwung krijgen en duidelijk perspectief op een levensvatbare nieuwe economische toekomst.

Woongenot

De vier woonwijken van Brunssum zien er goed uit. Er wordt actief met burgers gecommuniceerd, niet alleen achteraf maar juist vooraf. De al jaren functionerende wijkteams zijn aan een versterking en herpositionering toe. De maatschappij verandert en we moeten kijken hoe we de wijkteams daar opnieuw een plek in geven. Dat kan overigens wat de PvdA betreft per wijk anders gaan uitzien. Ook hier geldt dat maatwerk te verkiezen is boven een standaard die niet optimaal functioneert.
In Treebeek zijn we volop bezig met de uitvoering van plannen. Zoals de vervanging van verouderde woningen, bouw van de nieuwe brede school. Ook komt er een  nieuw winkelhart met daarbij een brede maatschappelijke voorziening. Hier blijkt weer dat dit soort processen een lange adem vereisen. Ook hier zijn gemeente, instellingen, ondernemers en zeker de burgers tot deze resultaten gekomen door langdurige inzet en samenwerking.

Betere Buren

Datzelfde geldt voor de wijze waarop Betere Buren in de wijken ingebed gaat worden. Wij steunen de aanpak om mensen die weer actief kunnen en willen worden optimaal geholpen worden in dat streven. Alle ruimte die de nieuwe participatiewet biedt om te experimenteren dient ook genomen te worden. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben hulp nodig, om weer zelfstandig een inkomen te verwerven. Bij Betere Buren als mensontwikkelbedrijf blijft wat de PvdA betreft wel onverkort van kracht dat dit alleen kan slagen in nauwe samenwerking met en zeker niet in concurrentie met het lokale bedrijfsleven. Mensen moeten via Betere Buren doorstromen naar werk en niet vervangen worden door mensen die brodeloos gemaakt worden door de activiteiten van Betere Buren. Betere Buren moet makkelijk toegankelijk zijn voor de doelgroep, het bedrijfsleven en mogelijke cliënten. Dat is nu nog niet het geval, op Internet is BB slecht te vinden. Tot slot geldt hier dat alle gemeenten bezig zijn mensontwikkelbedrijven op te tuigen. We moeten zeker met onze buurgemeenten samenwerken om dubbel werk te voorkomen en snel van elkaar te leren. Dat is in het belang van iedereen.

Samenspraak met burgers

De nieuwe tijd biedt ook kansen om taken die de gemeente de laatste decennia naar zich toe getrokken heeft of toegedeeld heeft gekregen, weer deels of helemaal aan de burgers terug te geven. Dat doen we bij de Wmo, dat zal ook op andere levensgebieden gaan gebeuren. Dat moet volgens de PvdA niet volgens een dwingend plan opgelegd worden, maar zich natuurlijk ontwikkelen. Laat plannen groeien in samenspraak met burgers, waarbij de regiefunctie en facilitering bij de gemeente ligt maar vooral de uitvoering bij de burger en zijn organisaties. Dat maakt ons als burgers ook weer verantwoordelijk en betrokken bij tal van zaken die nu een ver van mijn bed show geworden zijn.

Duurzaamheid

Een voorbeeld is duurzaamheid. We hebben de ambitie om in Brunssum de energie duurzaam te gaan opwekken. Daarbij willen we onze burgers ook faciliteren, maar regeltjes zijn dan soms een hindernis. Zo moeten mensen die zonnecellen op hun dak aanbrengen soms een kleine aanpassing verrichten. Dan is een bouwvergunning nodig. Wij zouden graag zien dat dit standaard geregeld kan worden met geen of minimale legeskosten voor de burgers. Daarom hebben wij daar een motie voor geschreven.

Motie 3 Duurzaamheid
De gemeenteraad van Brunssum, bijeen op 4 november 2014,

Overwegende dat duurzaamheid een speerpunt is voor Brunssum:

• Brunssum daarbij wil inzetten op productie van energie op een duurzame en gedecentraliseerde wijze;
• Burgers daarbij optimaal gefaciliteerd dienen te worden;
• Nu burgers met extra legeskosten voor vergunningen geconfronteerd worden als zij ten bate van zonne-energieopwekking heel kleine bouwkundige aanpassing moeten (laten) aanleggen.

Verzoekt het college:

1. Te onderzoeken of en hoe de vergunningsverlening in dit soort gevallen tegen geen of minimale legeskosten kan plaatsvinden;
2. De raad voor de behandeling van de Perspectiefnota 2016 hierover een voorstel toe te laten komen.

En gaat over tot de orde van de dag.

Ambtelijke fusie

Het ambtelijk apparaat van Brunssum wordt komend jaar samengevoegd met dat van Landgraaf waardoor een nieuwe, gezamenlijke bestuursdienst ontstaat. In de begroting is van deze fundamentele verandering niet veel terug te vinden. Voor de PvdA blijft voorop staan dat de samenwerking een verstandelijke keuze is. Eerder hebben wij onze visie daar al op gegeven. We denken hier financieel voordeel mee te behalen en de kwaliteit te verbeteren die de gemeente Brunssum aan zijn burgers levert. We willen uitdrukkelijk de vinger aan de pols houden en door het college ook de komende maanden goed op de hoogte gehouden worden over alle ontwikkelingen rond deze ambtelijke fusie.

Kansen

Er ligt een nieuw jaar voor ons, waarbij kansen en bedreigingen om onze aandacht vechten. Laten we ervoor kiezen de kansen te benutten om Brunssum beter te maken. En laten we de bedreigingen van ons Brunssum vastberaden tegemoet treden om ze af te weren of om te zetten in nieuwe mogelijkheden. De economische crisis lijkt eindelijk over te gaan in een positieve trend. Onze burgers verwachten van ons dan ook een aanpak waarbij we als samenleving sterker, gezonder en beter worden. Zoals het coalitieprogramma aangeeft, kan dat alleen door het werk en inzet van allen te combineren zodat iedereen kan meedoen in Brunssum. Dat is het juiste programma voor Brunssum. De Pvda heeft vertrouwen in de toekomst en daarom kunnen wij bij het wegen van de voorliggende begroting deze laten doorslaan naar de kant van: laten we de schouders eronder zetten.

Mede namens Haico Offermans en Agatha van Malde dank ik u voor uw aandacht.