Betoog begroting 2020

Prioriteren, voorzitter.

Prioriteren kan wel eens het toverwoord van deze begrotingsvergadering worden. Een vergadering die vanochtend om half tien begon en die traditiegetrouw nog een flink aantal uren door zal gaan. Hoe lang weten we nu nog niet. Het zal allemaal afhangen van onze kunst tot prioriteren. Of zoals mijn docent Duits me destijds op grootse wijze bijbracht: ‘In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister.’

Voorzitter, ik weet zeker dat ik ruim binnen de toegestane spreektijd zal blijven. De Partij van de Arbeid Brunssum kiest er namelijk voor om op een beperkt aantal punten de nadruk te leggen tijdens de behandeling van de Begroting 2020 (en verder). De ervaring is immers dat de begroting zoals die vandaag voorligt niet volledig op de schop zal gaan en ook dat de begroting aan het eind van de dag op de goedkeuring van een meerderheid van deze gemeenteraad zal kunnen rekenen.

Prioriteit 1: Zaaien gaat voor oogsten

Dat vergt echter visie en moed. En dus ook politici en bestuurders, die over de grenzen van hun eigen houdbaarheid heen durven te kijken. Maar het is essentieel. We zullen moeten blijven investeren in de toekomst van Brunssum.

Wat de Partij van de Arbeid Brunssum betreft doen we dat al bij bijvoorbeeld de voor- en vroegschoolse educatie, bij programma’s als de Gezonde Basisschool en bij de investering die we gedaan hebben om het Rombouts College voor Brunssum te behouden. Investeren in onze jeugd mag wat ons betreft echter nog wel iets verder gaan.

Wij zouden het toejuichen dat ieder kind in Brunssum tijdens zijn schooltijd in aanraking komt met muziek. Maak van muziekles daarom – in samenspraak met de schoolbesturen – weer een vak op school. Voor ieder kind! Muziek heeft immers een aantoonbaar positieve ontwikkeling op het brein van kinderen. En het bijkomende gevolg van deze diepte-investering zou kunnen zijn dat de Brunssumse muziekverenigingen in de toekomst een groter aantal leden kan verwelkomen. Partij van de Arbeid Brunssum dient hierover een motie in als aansporing om er zo snel mogelijk mee aan de slag te gaan.

Een andere diepte-investering waarover wij een motie in zullen dienen betreft ons hele denken en omgaan met de voorradige grondstoffen en kwaliteiten van onze omgeving. Klinkt heel vaag, maar meer concreet roepen wij dit college op om nu echt werk te gaan maken van de overstap naar een circulaire economie. In Brunssum valt namelijk nog genoeg te ontwikkelen, verbeteren en transformeren, maar dan is het goed dat we dat wel op basis van beleid doen. In Treebeek wordt op een circulaire manier gesloopt, maar te vaak zien we nog dat de aanpak per project verschilt. En daarom de oproep aan het College:
Maak beleid, maar kom eerst met een goede startnotitie naar de gemeenteraad.

Prioriteit 2: Huishoudboekje op orde

En dan voorzitter, komen we al snel bij de kern van de vergadering van vandaag. Want net zoals wij thuis onze uitgaven afstemmen op onze inkomsten, wordt dat voor de gemeente Brunssum ook van ons als gemeenteraad verwacht. En als we het stuk dan goed bekijken vallen een aantal keuzes op. Het lijkt namelijk alsof het college voor het ‘lange halen, snel thuis’-principe is gegaan:

• Verhogen van de OZB-belasting met 5%. Dit gaat iedere Brunssumer met een eigen woning direct merken;
• € 100.000,- bezuiniging op het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen. En dat terwijl het accommodatiebeleid binnenkort nog vastgesteld moet worden. Op basis van welke plannen dan toch nu al bezuinigen?;
• En als laatste voorbeeld een bezuiniging van € 500.000,- op het ambtenarenapparaat. Een bezuiniging verpakt onder de noemer ‘efficiëntere afdelingen’. Zou het door een andere naam minder pijn doen?
• Of de voorgestelde bezuinigingen op gladheidsbestrijding de het onderhoud van onze wegen. Geen vanzelfsprekende bezuiniging, in een gemeente met een groot aantal bewoners op leeftijd, die wellicht wat minder goed ter been zijn. Risicovolle bezuiniging, vinden wij. Maar mocht het vijf weken achter elkaar gaan sneeuwen, voorzitter, of de eerste scheuren in onze wegen worden snel groter en de eerste mensen met botbreuken melden zich bij de Huisartsenpost – dan weten wij zeker dat dit college extra geld zal uittrekken voor strooizout en onderhoud. Bezuiniging van de baan. Toch?

En ondanks die ‘lange halen, snel thuis’ moeten we de komende jaren ook nog een stevige greep uit de algemene reserve doen. Die loopt de komende 3 jaar terug van 24 miljoen naar 17 miljoen. Dat kan! Het is immers niet niks om een sluitende begroting te moeten presenteren als het economisch even tegen zit. Maar juist dan zouden we wat de Partij van de Arbeid Brunssum betreft echt voor investeringen moeten gaan, die zichzelf op termijn ook weer terugverdienen.

Investeer in het centrum, investeer op de Oostflank, investeer daar in werk, investeer in de aantrekkelijkheid van onze gemeente als mooie woon- en leefgemeente en investeer zo in de mens.
En daar, voorzitter, zit het grote verschil tussen de prioriteiten van deze coalitie en de Partij van de Arbeid Brunssum. Wat we in Brunssum én in de regio Parkstad nodig hebben, is meer werkgelegenheid. Daar is durf voor nodig.

Voorzitter,

de Partij van de Arbeid Brunssum komt daarom met een aantal suggesties om zowel nu als in de toekomst meer inkomsten te kunnen genereren. Wat ons betreft zou de € 100.000,- die gereserveerd zijn voor een bewaakte fietsenstalling in het centrum van Brunssum vrij kunnen vallen. We schuiven dat bedrag nu al 3 jaar op rij door naar het volgende jaar, omdat er maar geen uitgewerkt plan komt dat op goedkeuring van alle betrokkenen en de gemeenteraad kan rekenen. We dienen er een amendement over in vandaag.

In plaats van bezuinigen zou ook gekeken kunnen worden hoe de inkomsten verhoogd kunnen worden. Partij van de Arbeid Brunssum is er net als de VVD (in hun motie aangeeft) groot voorstander van om meer werk te maken van de ontwikkeling van de verschillende woningbouwlocaties in Brunssum. En ook op de Oostflank kan nog geld verdiend worden. Visie. Plan. Uitvoering. Hop pak die schop!

En ook daarin verschilt deze coalitie echt van de standpunten van de Partij van de Arbeid Brunssum.

Of voorzitter,

onderzoek welke mogelijkheden tot het heffen van belastingen de gemeente verder nog heeft. De keuze is beperkt, dat weten we. En uiteraard willen we de Brunssumers niet nog verder op kosten jagen. Maar onderzoek bijvoorbeeld eens of forensenbelasting een optie is.

Op die manier kunnen we mensen die meer dan 90 dagen per jaar in hun eigen huisje verblijven op onze vakantieparken of campings vragen om mee te betalen aan de voorzieningen waar zij die dag van kunnen profiteren. Of vraag het de werknemers, die in 1 van de woonhuizen wonen die in 5 of 6 verschillende kamers zijn opgedeeld en op die manier verhuurd worden. Niet alleen zijn de omstandigheden er niet gezond en niet veilig, maar ook zij dragen op dit moment niet tot nauwelijks bij aan onze voorzieningen. En onderzoek ook vooral of we samen met JFC Headquarters afspraken kunnen maken over een structurele investering in ons centrum, omdat dit het moment is waarop we met hen in gesprek zijn over het versterken van de samenwerking. Mag daar nog iets meer tegenover staan?

Prioriteit 3: Een aantrekkelijk centrum

Wat de Partij van de Arbeid Brunssum betreft wordt het geld van de fietsenstalling bijvoorbeeld direct weer geïnvesteerd in de aantrekkelijkheid van ons centrum. We dienen daarom nog een tweetal moties in. De ene gaat over een proef om de Brunssumse markt mogelijk weer aantrekkelijker te maken voor marktverkopers. Want hoewel een aantal van hen ons tijdens een goed gesprek meer dan een jaar geleden al zei dat ze niet meer weg willen van de promenade, zien wij tegelijkertijd het aantal kramen nog niet toenemen. Maak daarom de standplaatsen eens gratis en kijk of dat wat oplevert. De markt kost de gemeente toch al ieder jaar meer geld dan we begroten. Evalueer deze proef en koppel terug naar de gemeenteraad. Meer kramen is meer beleving. Meer beleving is meer ondernemers die vertrouwen hebben in Brunssum.

Voorzitter,

datzelfde zouden we ook voor de kermis kunnen proberen. Start ermee tijdens de komende voorjaarskermis. We zien het aantal attracties al jaren afnemen. De bezoekersaantallen gaan omlaag. En de prijzen per ritje worden duurder en duurder. Kijk of je wellicht terug moet naar 1 keer kermis per jaar, maar zorg er dan wel voor dat het voor iedereen leuker wordt. Maak de standplaatsen gratis en onderzoek of het mogelijk is daarmee de prijzen per rit omlaag te krijgen. Beter 1 drukbezochte, groeiende kermis dan 2 keer per jaar een gedeeltelijk leeg Koutenveld. Brunssum hoort te bruisen, niet te sputteren. Het doet wat met het beeld van ons Brunssum en het doet wat met de gezichten van de mensen.

Mits… en komen we vanzelf bij:

Prioriteit 4: Iedereen moet mee kunnen doen

In dat kader is de Partij van de Arbeid benieuwd welke invloed de (lokale) woonlasten hebben op de verschillende types gezinssamenstelling. Van een aantal groepen die het lastig hebben, kunnen we dat redelijk betrouwbaar aangeven, doordat dat de afgelopen jaren inzichtelijk is gemaakt in de Minima-effectrapportages. Maar daarbij valt een groeiende groep huishoudens buiten de boot. Want door scheidingen en sterk toenemende vergrijzing, kent onze regio – en daarmee ook de gemeente Brunssum – steeds meer eenpersoonshuishoudens. En net voor die groep hebben we onvoldoende in beeld hoe hoog de lastendruk voor hen is. Kunt u dit voor ons inzichtelijk maken door invulling te geven aan de motie die wij hierover indienen? Zodat we wél zeker weten dat alle Brunssumers mee kunnen blijven doen.

Prioriteit 5: Duurzaamheid

Zorg er vooral ook voor dat Brunssum een mooie, groene en gezonde gemeente blijft. Voer het tempo in de energietransitie op, want we blijven achter bij de regionaal gemaakte afspraken en zorg er ook dan voor dat er geen achterblijvers zijn. Probeer daarom samen met IsdBOL maar ook met de woningcorporaties afspraken te maken om bij mensen met de lagere inkomens langs te gaan en haalbare en betaalbare energietips te geven. Tips die uiteindelijk zelfs tot minder kosten zouden moeten leiden. Het kan door de inzet van energiecoaches, die zelfs opgeleid zouden kunnen worden via IsdBOL of Betere Buren in een sector waar de komende jaren werk genoeg te doen is. Het klinkt als een dubbele duurzame investering.

Prioriteit 6: Raad aan zet

Voorzitter, we behandelen vandaag in totaal 25 moties en 15 amendementen, waarvan het gros uit de pen van de oppositie komt. Aan initiatief geen gebrek dus. Echter, om met beter onderbouwde en betere beleidsvoorstellen te komen, hebben we op dit moment als raad maar weinig middelen of mogelijkheden tot ondersteuning. Wij hebben niet, zoals het college van B&W wel heeft, een afdeling met een batterij beleidsmedewerkers. Ook willen we meer in gesprek met de burger. Allemaal zaken die u terug kunt vinden in uw coalitieakkoord.

Neem het voorbeeld van de omgevingswet. Afgelopen week hadden we er – na een verzoek van de Partij van de Arbeid Brunssum tijdens de begrotingsvergadering vorig jaar – nog een informatieavond over. En ook daar kregen we te horen dat de raad echt zelf in beweging moet komen. Dat doen we graag, maar dan moeten we wel ook de mogelijkheid daartoe hebben. Partij van de Arbeid Brunssum vindt daarom dat er verschuiving plaats dient te vinden van het budget dat het College van B&W ter beschikking staat, naar het budget dat de gemeenteraad ter beschikking staat. We dienen hierover een amendement in en hopen dat de gemeenteraad als geheel hierdoor sterker wordt.

Voorzitter, en omdat de Partij van de Arbeid Brunssum graag meteen ter zake komt onze laatste prioriteit. En ook die is gekoppeld aan een motie.

Prioriteit 7: In gesprek met de burger

Ongeveer een jaar geleden ontstond op de parkeerplaats voor dit gemeentehuis het idee om gezamenlijk aan de slag te gaan met het onderwerp vuurwerk. Een gevoelig onderwerp aangezien het voor veel mensen een jaarlijkse traditie is. En maakt u zich vooral niet ongerust dat u over een dikke maand van ons geen vuurwerk meer af zou mogen steken. Maar wij wensen in ieder geval onze ogen niet te sluiten voor de minder fraaie kanten van die 8 uurtjes per jaar waarin het toegestaan is om vuurwerk af te steken.

Ieder jaar kost het onze gemeente duizenden euro’s aan de vervanging van prullenbakken, hondenpoepbakken en verkeersborden. En ook horen we ieder jaar weer de meest verschrikkelijke berichten over gewonden door zwaar en illegaal vuurwerk. We willen daarom graag in gesprek met de burgers van Brunssum over vuurwerk.

We hebben daarom samen met het PAK een motie voorbereid. Een motie om in gesprek te gaan met de Brunssumers. We horen graag hoe u denkt over vuurwerkvrije zones. Hoe de overlast en schade aangepakt zou kunnen worden. We horen graag hoe u denkt over één groot gemeentelijk vuurwerk. En of dat ooit in de plaats zou kunnen komen van consumentenvuurwerk. Niet nu al verbieden, maar wel problemen aan de kaak stellen. Niet weglopen voor lastige onderwerpen.

Ik zou graag nog willen toelichten dat een initiatief als dit wat de Partij van de Arbeid Brunssum betreft vaker mag gebeuren. Samenwerking tussen verschillende fracties en coalitie-en-oppositie-overschrijdend. Als we de inhoud en daarmee de burger écht centraal zetten, dan werken we op deze manier uitstekend samen. Dank aan Merle van Leusden, Danny Trommelen en Nathalie van der Veer voor de aanzet. Ik hoop dat velen zich bij dit initiatief aan zullen sluiten en dat er nog vele initiatieven zullen volgen, die ons als raad aanmoedigen om het gesprek met de burger aan te gaan.

Voorzitter,

U hoort weinig over sommetjes en cijfertjes van mij. Vreemd! In de wetenschap dat we het vandaag over de begroting voor 2020 en verder hebben. Maar verklaarbaar als we zien dat Brunssum de ruimte heeft om te investeren in onze gemeente en haar inwoners. Over waar dat geld geïnvesteerd zou kunnen worden, heb ik u zojuist als woordvoerder voor PvdA Brunssum laten weten. Wij hebben door een aantal moties en amendementen onze koers helder. We geven u onze 7 prioriteiten mee en hopen samen met de gemeenteraad en onze burgers ook in 2020 aan een nog mooier en beter Brunssum te mogen werken.